معلم

ليلاج اين کلمه صرفا در رابطه با قماربازي به کار مي رود يعني قماربازان ماهر و کهنه کار را به ليلاج تشبيه و تمثيل ميکنند. نام صحيح ليلاج به طوري که در کتب تاريخي و فرهنگها آورده شده است ابوالفرج محمدبن عبدالله معروف به لجلاج يا اللجلاج مي باشد که در نزد قاطبه ي مردم به ليلاج اشتهار داشت. ليلاج بنا بر رواياتي شاگرد ابوبکر صولي بود (وي در شعر و ادب دست داشت و در دوران خليفه المکتفي بالله زبردست‌ترين شطرنج‌ باز زمان خود بود) و دراواخر قرن چهارم و اوايل قرن پنجم هجري مي زيست و در بازي هاي شطرنج و نرد و سه قاپ استاد مسلم بود. پدرش صقه بن داهرو يا به قولي صفه بن داهر از حکماي هند و از نديمان خلفاي بني عباس بود که به آنان آيين جهانداري و رموز کشورداري مي آموخت. چون حکيمي وارسته بود مال و منالي نيندوخت و پس از مرگش جز پلاس مستعمل و چند جلد کتاب از خود چيزي باقي نگذاشت. ليلاج پس از مرگ پدر متکفل عائله شد ولي نه هنري داشت و نه ميراثي از پدر مانده بود تا برادران و خواهران صغير را کفالت نمايد. به حکم ضرورت در همان اوان طفوليت بچه هاي همسايه را که دينار و درمي داشتند به قمار تشويق مي کرد و از آنان مي برد. اتفاقاً سرهنگي در همسايگي ليلاج سکونت داشت که چون ليلاج را در قماربازي محتاج و مستعد ديد تمام فوت و فن و نيرنگهاي قمار را به وي آموخت و ليلاج هوشمند و با استعداد در عنفوان جواني به دقايق و حقه بازيهاي قمار چنان دست يافت که نکته ابهام و تاريکي از نيرنگهاي طاس و برگ و سه قاپ بر او پوشيده نمانده و تا آنجا پيش رفت که مي گويند بعدها نوعي شطرنج را اختراع کرد و به قولي پدرش واضع و او شاطر شطرنج بود. علي کل حال در نرد و شطرنج آنچنان استادانه بازي مي کرد که هيچ کس را دل و جرأت نبود با وي همبازي شود به قسمي که شعراي ايران نيز در ارسال مثل از مهارت و استادي او غافل نبوده اند. من سخن راست نوشتم تو اگر راست بخواني – جرم لجلاج نباشد چون تو شطرنج نداني (سعدي) همچو فرزين کجرو است و رخ سيه برنطع شاه – آنکه تلقين مي کند شطرنج مر ليلاج را (مولوي) رداي شيد قناعت بدوش دارم ليک – زنم به نرد طعمه تخته بر سر ليلاج (ظهوري) ليلاج در بازي تخته نرد چون کعبتين (طاس) مي انداخت هر چه مي خواست مي آمد منتها در اوايل بازي چند دور مي باخت تا حريف تشجيع شود و از,لیلاج ...ادامه مطلب